(okres styczeń – grudzień 2020 w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego)

1. Gospodarcze umowy dwustronne

W stosunkach Polski ze Słowacją obowiązują dwie umowy dwustronne o tematyce gospodarczej:

– Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Słowacką w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków i majątku z 18.08.1994 r.,

– Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Słowacką w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji z 18.08.1994 r.

W przypadku Polski i Słowacji można śmiało powiedzieć, że wspólna granica, pomimo faktu, że chodzi o teren górski, jest czynnikiem stymulującym wzajemne kontakty, także gospodarcze. Sprzyja im również bliskość językowa i kulturowa, dotychczasowe tradycje współpracy (także z czasów Czechosłowacji) oraz fakt, że oba państwa należą do Unii Europejskiej.

2. Gospodarcza wymiana handlowa

Najważniejszym czynnikiem, wpływającym na gospodarkę Słowacji, była w 2020 r. pandemia COVID – 19, która odzwierciedliła się także w dwustronnej, polsko – słowackiej wymianie handlowej. Podczas, gdy ogólna wymiana handlowa Słowacji z zagranicą obniżyła się w analizowanym okresie o 7,2%, polsko – słowackie obroty handlowe spadły jedynie o 4,8%. Polska, z obrotami w wysokości 10,09 mld EUR, nadal pozostawała trzecim największym partnerem handlowym Słowacji z udziałem 6,8%. Na pierwszym  miejscu z udziałem 20,1% była RFN (29,84 mld EUR, spadek o 2,8%), zaś na drugim Czechy z udziałem 10,2% (15,09 mld EUR, spadek o 10,9  %).

W analizowanym okresie Polska zajmowała pozycję trzeciego najważniejszego partnera w słowackim eksporcie (z udziałem 7,9%), przy czym eksport ze Słowacji do Polski obniżył się o                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    1,1% i wyniósł 5,94 mld EUR. Na pozycjach przed Polską znalazły się RFN z udziałem 22,0% (16,6 mld EUR, spadek o 6,1%) i Czechy z udziałem 10,6% (7,96 mld EUR, spadek o 10,1%). Warto nadmienić, że ogólny słowacki eksport w 2020 r. obniżył się o 6,1% (do 75,44 mld EUR). Polska zajmowała znaczące miejsce również w słowackim imporcie. W analizowanym okresie była na czwartej pozycji wśród słowackich dostawców z udziałem 5,7% (4,15 mld EUR, spadek o 9,6%). Na pozycjach przed Polską znalazły się: RFN z udziałem 18,2% (13,23 mld EUR, wzrost o 1,6%), Czechy z udziałem 9,8% (7,14  mld EUR, spadek o 11,7%) oraz Chiny z udziałem 6,7% (4,85 mld EUR, spadek o 3,7%). Ogólnie słowacki import spadł o 8,3% (do 72,72 mld EUR).

Polski eksport na Słowację

Największe udziały miały następujące grupy towarowe:

Źródło: Urząd Statystyczny RS

Polski import ze Słowacji

Największe udziały miały następujące grupy towarowe:

Źródło: Urząd Statystyczny RS

3. Wzajemne inwestycje

Również w przypadku wzajemnych inwestycji wspólna granica jest czynnikiem zachęcającym inwestorów. Przełomowym impulsem było wejście obu państw do Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 r. Początkowo inwestycje skupiały się na tradycyjnych branżach przemysłu oraz handlu. Wraz z rozwojem dwustronnej współpracy gospodarczej, stopniowo na rynku słowackim uaktywniły się także sieci handlowe zakładane przez polskie podmioty, takie jak Merkury Market, Reserved, Wojas czy CCC.

Jeśli chodzi o zainteresowanie rynkiem polskim ze strony inwestorów słowackich, to należy w szczególności wymienić firmy produkcyjne, deweloperskie oraz świadczące usługi doradcze. Wśród znaczących inwestorów słowackich w Polsce można wymienić: Slovnaft (członek grupy MOL), producent oprogramowania antywirusowego ESET, producent słodyczy I.D.C. Holding, firma budowlana Vahostav (uczestniczyła w konsorcjum budującym Terminal Naftowy w Gdańsku), firma spedycyjna Trade Trans Invest, firma EKOSERVIS (oferująca rozwiązania w zakresie gospodarki wodno-ściekowej oraz techniki basenowej), firma doradcza Accace oraz PENTA INVESTMENTS, jedna z największych grup inwestycyjnych na Słowacji.

Na szczególne wyróżnienie zasługuje spółka Asseco, która powstała w wyniku fuzji polskiej spółki softwarowej COMP i słowackiej ASSET. Spółka ta obecnie należy do największych firm oferujących rozwiązania informatyczne dla biznesu w tej części Europy.

W 2019 r. na rynek słowacki weszli znaczący polscy inwestorzy: Bank PKO BP (na razie tylko z bankowością korporacyjną) oraz PKN ORLEN (poprzez czeski Unipetrol), który zaczął tworzyć na Słowacji swoją sieć stacji benzynowych pod marką Benzina.

Istotne znaczenie dla rozwoju wzajemnych relacji gospodarczych miały zawsze małe i średnie firmy, zwłaszcza na obszarze pogranicza polsko-słowackiego.

Przykłady polskich inwestycji na Słowacji:

mBank – pierwszy bank internetowy na Słowacji.

Merkury Market – sieć wielkopowierzchniowych sklepów z materiałami budowlanymi i  mieszkaniowymi, która w ciągu 12 lat rozrosła się do 20 marketów w całej Słowacji. Dużym sukcesem było zajęcie w rankingu Trend Top za 2017 r. 108. pozycji wśród firm /poza sektorem finansowym/ na Słowacji oraz 28. miejsca wśród największych słowackich firm handlowych. Jednocześnie Merkury Market należy do grona 60 największych pracodawców na Słowacji.

TZMO Slovakia – spółka zależna TZMO, posiadająca k. Bratysławy nowoczesne centrum obsługi klientów dla rynków Słowacji i Austrii.

Versaco – firma produkująca części samochodowe (kołpaki).

Przykłady słowackich inwestycji w Polsce:

HB Reavis – słowacka firma należąca do trójki największych deweloperów w UE, która zrealizowała już kilka dużych projektów deweloperskich w Warszawie.

ESET – twórca bardzo popularnego na świecie oprogramowania antywirusowego, który oprócz sprzedaży produktów, otworzył w Krakowie swoje biuro rozwojowo-badawcze (jeden z kilku tego typu ośrodków na świecie).

IDC Holding – największy słowacki producent słodyczy i pieczywa cukierniczego, skutecznie podbijający rynek polski, kilkakrotnie wyróżniony prestiżową nagrodą „Gazela Biznesu”.

Tatra Mountain Resort – należąca do grupy J&T słowacka spółka wzmocniła swoją pozycję w branży turystycznej poprzez zakup ośrodka narciarskiego w Szczyrku oraz Śląskiego Wesołego Miasteczka, a także parku zabaw Energylandia.

Statystyka inwestycji zagranicznych, w tym inwestycje polskie na Słowacji oraz inwestycje słowackie w Polsce, została przedstawiona w punkcie nr 5 Informatora dot. gospodarki Słowacji w 2020 r.

4. Współpraca regionalna

Współpraca władz samorządowych, miast i gmin Polski i Słowacji jest dobrze rozwinięta. Słowackie i polskie regiony mają podpisanych 9 umów o partnerstwie. Współpracę realizują także miasta partnerskie. Prawie 300 polskich miast i gmin współpracuje, na podstawie odpowiednich umów, z więcej niż 200 słowackimi miastami i gminami. Współpraca jednostek samorządowych jest najbardziej rozwinięta w obszarach przygranicznych.

Rozwojowi kontaktów regionalnych sprzyja bliskość językowa, kulturowa, ale także zbieżność interesów w dążeniu do zrównoważonego rozwoju społeczności lokalnych. Znaczącym impulsem dla tej współpracy była realizacja projektów regionalnych finansowanych ze środków unijnych w ramach programu Interreg IIIA Polska-Słowacja 2007-2013 (ok. 180 mln EUR). Kontynuacją tych działań jest program Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020 (ok. 155 mln EUR).

Polsko-słowackie kontakty rozwijają się również w ramach współpracy euroregionów. Na polsko – słowackim pograniczu działają trzy euroregiony: Euroregion Tatry (wchodzący w skład Europejskiego Ugrupowania Współpracy Transgranicznej Tatry), Euroregion Beskidy oraz Euroregion Karpaty.

Ambasada RP w Bratysławie aktywnie pomaga przy organizacji różnego typu spotkań środowisk biznesowych w celu poszerzania informacji o potencjale dwustronnej współpracy gospodarczej.

W dniu 10.10.2019 r. w Spiskiej Nowej Wsi odbyła się XVIII edycja Słowacko – Polskiego Forum Gospodarczego. Forum to odbywa się corocznie, na zmianę w Popradzie lub w Spiskiej Nowej Wsi. Uczestnicy z Polski i Słowacji dyskutują na temat innowacji, finansowego i niefinansowego wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw, warunków i różnic w otoczeniu prowadzenia biznesu w Polsce i na Słowacji oraz wyzwań i dobrych przykładów firm wykorzystujących sąsiedztwo Polski i Słowacji. Forum regularnie wpisuje się w kalendarz przedsięwzięć, które w swym zamyśle mają inspirować przedsiębiorców do intensyfikacji współpracy.

Dowodem skutecznej współpracy w odniesieniu do Euroregionu Tatry są bilateralne konferencje i spotkania organizowane przez EUWT TATRY.

Również regularnie organizowane są, zwykle naprzemienne na terenie obu krajów, posiedzenia Polsko-Słowackiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Transgranicznej.

5. Współpraca samorządów gospodarczych

Istotne znaczenie w animowaniu dwustronnej współpracy gospodarczej odgrywa aktywna kooperacja polskich i słowackich izb gospodarczych oraz związków branżowych. Aktywność izb koncentruje się przede wszystkim na wspieraniu małych i średnich przedsiębiorstw zainteresowanych wejściem na rynek polski i słowacki oraz wspieraniu gospodarczej aktywności społeczności lokalnych.

Najbardziej aktywnie współpracują samorządy gospodarcze regionów przygranicznych Polski (województwa: śląskie, małopolskie i podkarpackie) i Słowacji (regiony: żyliński, preszowski i koszycki).

Ponadto funkcjonują izby oraz stowarzyszenia gospodarcze, które udzielają wsparcia przedsiębiorstwom i prowadzą promocję gospodarczą, a w szczególności:

Słowacko-Polska Izba Handlowa w Żylinie,

Polsko-Słowacka Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie,

Słowacko Polskie Stowarzyszenie Handlu i Inwestycji Pro – Polonia z siedzibą w Żylinie.

Współpraca izb handlowych zaowocowała organizacją corocznych spotkań przedsiębiorców w różnych obszarach życia gospodarczego.

We współpracy z Ambasadą RP w Bratysławie są w zakresie polsko – słowackiej współpracy gospodarczej aktywnymi i Regionalna Izba Przemysłowo – Handlowa w Preszowie oraz Regionalna Izba Przemysłowo – Handlowa w Trnawie.

Nową inicjatywą własną Ambasady RP w Bratysławie, realizowaną szczególnie intensywnie od 2017 r., jest promocja polskich portów i gospodarki morskiej, zmierzająca ku większemu wykorzystaniu portów polskiego wybrzeża przez przemysł słowacki. Po udanych misjach gospodarczych władz Krajowej Izby Gospodarki Morskiej (KIGM) oraz zarządów portów Gdańsk i Gdynia, zrealizowanych jesienią 2017 r., Ambasada we współpracy z KIGM przygotowała w czerwcu 2018 r. dwudniową wizytę studyjną słowackich firm transportowych oraz spedycyjnych do portów w Gdyni i Gdańsku. Uczestniczyli w niej też przedstawiciele Uniwersytetu w Żylinie, który specjalizuje się dziedzinie transportu /jest następcą Uniwersytetu Transportu i Łączności w Żylinie/. Właśnie na terenie tej uczelni Ambasada przygotowała w październiku 2018 r. Polski Dzień Morza, jako część Międzynarodowej Konferencji CMD TUR 2018. W ramach wydarzenia zaprezentowały się wszystkie polskie porty, a jako imprezę towarzyszącą Ambasada przygotowała w głównym foyer uniwersytetu wystawę prezentującą polskie wybrzeże jako miejsce biznesu, wypoczynku i zdobywania nowej wiedzy.

W marcu 2019 r. Ambasada ponownie nawiązała do wcześniejszej promocji polskiej gospodarki morskiej poprzez zorganizowanie w Bratysławie seminarium gospodarczego pt. „Porty, statki, terminale – polska oferta dla ekspansji słowackiego biznesu”. Druga edycja tego wydarzenia, planowana na 2020 r., została z powodu pandemii COVID-19 przesunięta na późniejszy termin i ostatecznie odbyła się w formie wideokonferencji w dniu 20.04.2021 r.

Po rozpoznaniu istniejącego potencjału dla rozwoju współpracy polsko-słowackiej w zakresie dostaw źródeł energii, w marcu 2019 r. zorganizowaliśmy również dyskusję pt. „Jak LNG zmieni rynek z gazem w Europie Środkowo – Wschodniej. Terminal LNG we Świnoujściu – praktyczne wykorzystanie dla słowackiego biznesu”. W październiku 2019 r. zorganizowaliśmy natomiast wizytę studyjną przedstawicieli słowackiego Ministerstwa Transportu i Budownictwa oraz spółki akcyjnej Porty Publiczne do Gdańska i Gdyni. Celem wizyty było zapoznanie się z rozwojem portów Gdańsk i Gdynia oraz rozmowy biznesowe z zarządami portów i terminali.

autor/źródło  Ambasada RP w Bratysławie