Współpraca gospodarcza Polska-Słowacja – rok 2019

(okres styczeń – grudzień  2019 w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego)

4.1 Gospodarcze umowy dwustronne

W stosunkach Polski ze Słowacją jak na razie obowiązują dwie umowy dwustronne o tematyce gospodarczej:

– Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Słowacką w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków i majątku z 18.08.1994r.,

– Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Słowacką w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji z 18.08.1994r.

 

W przypadku Polski i Słowacji można śmiało powiedzieć, że wspólna granica, pomimo faktu, że chodzi o teren górski, jest czynnikiem stymulującym wzajemne kontakty, także gospodarcze. Sprzyja im również bliskość językowa i kulturowa, dotychczasowe tradycje współpracy (także z czasów Czechosłowacji) oraz fakt, że oba kraje należą do Unii Europejskiej.

 

4.2. Gospodarcza wymiana handlowa

 

W analizowanym okresie polsko – słowacka wymiana handlowa wzrosła według danych Urzędu Statystycznego Republiki Słowackiej (SUS) o 1,91%. W liczbach bezwzględnych obroty wyniosły 10,541 mld euro. Polska jest po Niemczech i Republice Czeskiej trzecim największym partnerem handlowym Słowacji z udziałem 6,60% w całości obrotów handlu zagranicznego Słowacji.  Polska uzyskała ze Słowacją ujemny bilans handlowy w wysokości 1,49 mld EUR, o 277,9 mln EUR mniej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego.

 

Podstawę wymiany handlowej stanowią tradycyjnie produkty przemysłu metalurgicznego, samochodowego i elektronicznego. Dla Polski korzystnym zjawiskiem jest również zwiększanie udziału w eksporcie produktów spożywczych, mebli, polskiej mody oraz w mniejszym stopniu także kosmetyków, czyli branż zaliczanych do najskuteczniej obecnie reprezentujących Polskę w jej ekspansji gospodarczej za granicą ze względu na nowoczesność i konkurencyjność cenową oraz jakościową.

 

Eksport wg SUS: polski eksport na Słowację wzrósł o 5,55% do 4,525 mld EUR.

Największe udziały miały następujące grupy towarowe:

Wyszczególnienie	Wartość w mln EUR	Udział %	Dynamika
wyroby przemysłu elektromaszynowego, w tym:	1 661	36,7	122,0
maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny i części	634	14,0	118,3
pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające          i współdziałające urządzenia	1 000	22,1	125,4
przyrządy, aparaty optyczne, kinematograf., pomiarowe, zegarki	27	0,6	96,8
wyroby metalurgiczne	637	14,1	89,0
artykuły rolno-spożywcze, w tym:	624	13,8	103,5
zwierzęta żywe, produkty pochodzenia zwierzęcego	233	5,1	113,4
produkty pochodzenia roślinnego	74	1,6	100,2
tłuszcze, oleje pochodzenia zwierzęcego i roślinnego	10	0,2	66,8
gotowe artykuły spoż., napoje bezalk., alkohol i ocet, tytoń	306	6,8	99,4
wyroby przemysłu chemicznego, w tym:	602	13,3	100,7
produkty przemysłu chemicznego i pokrewnych	270	6,0	96,2
tworzywa sztuczne i wyroby, kauczuk i wyroby	333	7,4	104,7
wyroby przemysłu drewno-papierniczego, w tym:	211	4,7	92,4
drewno i wyroby,węgiel drzewny,wyroby z korka i koszykarskie	114	2,5	91,8
ścier drzewny lub z in. mat. celulozowego, papier i tektura	96	2,1	93,1
wyroby ceramiczne	168	3,7	112,0
produkty mineralne	143	3,2	67,9
wyroby przemysłu lekkiego, w tym:	112	2,5	124,8
materiały i wyroby włókiennicze	95	2,1	129,7
obuwie, nakrycia głowy, sztuczne kwiaty	17	0,4	102,6

Źródło: Urząd Statystyczny RS

Import

Polski import ze Słowacji obniżył się o 0,66% i wyniósł 6,016 mld EUR. Największe udziały miały następujące grupy towarowe:

Wyszczególnienie	Wartość w mln EUR	Udział %	Dynamika
wyroby przemysłu elektromaszynowego, w tym:	2 994	49,8	107,5
maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny i części	2 211	36,8	108,4
pojazdy, statki powietrzne, jednostki pływające         i współdziałające urządzenia	719	12,0	102,7
przyrządy, aparaty optyczne, kinematograf., pomiarowe, zegarki	63	1,1	143,9
wyroby metalurgiczne	1 047	17,4	88,5
artykuły rolno-spożywcze, w tym:	390	6,5	91,5
zwierzęta żywe, produkty pochodzenia zwierzęcego	57	0,9	91,3
produkty pochodzenia roślinnego	160	2,7	86,2
tłuszcze, oleje pochodzenia zwierzęcego i roślinnego	7	0,1	49,7
gotowe artykuły spoż., napoje bezalk., alkohol i ocet, tytoń	166	2,8	101,0
wyroby przemysłu lekkiego, w tym:	284	4,7	101,6
materiały i wyroby włókiennicze	211	3,5	104,8
obuwie, nakrycia głowy, sztuczne kwiaty	73	1,2	93,4
wyroby przemysłu drzewno-papierniczego, w tym:	224	3,8	95,3
drewno i wyroby,węgiel drzewny,wyroby z korka i koszykarskie	117	1,9	101,5
ścier drzewny lub z in. mat. celulozowego, papier i tektura	107	1,8	89,3
produkty mineralne	214	3,6	90,1

Źródło: Urząd Statystyczny RS

3. Wzajemne inwestycje

Również w przypadku wzajemnych inwestycji wspólna granica jest czynnikiem zachęcającym inwestorów. Przełomowym impulsem było wejście obu państw do Unii Europejskiej w dniu 1  maja 2004r. Początkowo inwestycje skupiały się na tradycyjnych branżach przemysłu, a przede wszystkim na handlu, ale wraz z wejściem kapitału zagranicznego zaczęły się rozwijać także nowe branże i na Słowacji powstawać nowe firmy specjalizujące się w udzielaniu usług doradczych np. finansowych. Wraz z rozwojem rynku słowackiego stopniowo na tym rynku uaktywniały się także sieci handlowe zakładane przez polskie podmioty, takie jak Merkury Market, Reserved, Wojas, CCC.

Jeśli chodzi o zainteresowanie potencjalnych inwestorów słowackich rynkiem polskim, to początkowo rozwijało się ono w wolniejszym tempie, jednak na przestrzeni ostatnich piętnastu lat jest coraz intensywniejsze. Chodzi głównie o firmy produkcyjne,  deweloperskie, lub świadczące usługi doradcze.

Wielkie znaczenie dla rozwoju wzajemnych polsko – słowackich relacji  miały zawsze małe i średnie firmy, ale najbardziej spektakularne są duże inwestycje. Poniżej kilka przykładów „succes stories”:

 

Polskie inwestycje na Słowacji:

mBank – pierwszy bank internetowy na Słowacji

Merkury Market – sieć wielkopowierzchniowych sklepów z materiałami budowlanymi i  mieszkaniowymi, która w ciągu 12 lat rozrosła się do 20 marketów w całej Słowacji. Dużym sukcesem jest zajęcie w rankingu Trend Top za 2017 r. 108 pozycji wśród firm /poza sektorem finansowym/ na Słowacji oraz 28 miejsca wśród największych słowackich firm handlowych. Jednocześnie z liczbą 1345 pracowników Merkury Market należy do 60 największych pracodawców Słowacji, wykazując jednocześnie w 2017 r. z liczbą 185 nowoprzyjętych pracowników 15. najwyższy wzrost zatrudnienia.

TZMO Slovakia – spółka zależna TZMO, posiadająca k. Bratysławy nowoczesne centrum obsługi klientów dla rynków Słowacji oraz Austrii.

Versaco – firma  produkująca części samochodowe (kołpaki).

 

 

Słowackie inwestycje w Polsce:

HB Reavis – słowacka firma należąca do trójki największych deweloperów w UE, która zrealizowała już  kilka dużych projektów deweloperskich w Warszawie, a  obecnie buduje biurowiec Varso Place – największy tego typu obiekt w stolicy Polski

ESET – twórca bardzo popularnego na świecie oprogramowania antywirusowego, który oprócz        sprzedaży produktów,  otworzył w Krakowie swoje biuro rozwojowo-badawcze (jeden z kilku tego typu ośrodków na świecie)

IDC Holding – największy słowacki producent słodyczy i pieczywa cukierniczego skutecznie podbijający rynek polski, kilkakrotnie oceniony prestiżową nagrodą „Gazela Biznesu”

Tatra Mountain Resort – należąca do grupy J&T słowacka spółka wzmocniła swoją pozycję w branży turystycznej poprzez zakup ośrodka narciarskiego w Szczyrku oraz Śląskiego Wesołego Miasteczka, a także parku zabaw Energylandia

 

Na szczególne wyróżnienie zasługuje spółka Asseco, która powstała w wyniku fuzji polskiej spółki softwarowej COMP i słowackiej ASSET. Spółka ta obecnie należy do największych spółek oferujących rozwiązania informatyczne dla biznesu w tej części Europy.

 

W 2019 r. na rynek słowacki, weszli poważni polscy inwestorzy: Bank PKO BP (na razie tylko z bankowością korporacyjną) oraz PKN ORLEN (poprzez czeski Unipetrol, którego jest właścicielem), który zaczął tworzyć na Słowacji swoją sieć stacji benzynowych pod marką Benzina. Pierwsza taka stacja  została otwarta w maju 2019 r. w mieście Malacky. Na koniec grudnia 2019 r. takich obiektów było już 10.

 

Według danych Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIIZ), wśród największych zagranicznych inwestorów w Polsce jest 11 firm słowackich: m.in. rafineria Slovnaft (członek grupy MOL), producent oprogramowania antywirusowego ESET, producent słodyczy I.D.C. Holding, firma budowlana Vahostav (uczestniczyła w konsorcjum budującym Terminal Naftowy w Gdańsku), firma spedycyjna Trade Trans Invest,  firma EKOSERVIS (oferująca rozwiązania w zakresie gospodarki wodno-ściekowej oraz techniki basenowej),  firma doradcza Accace oraz jedna z największych grup inwestycyjnych na Słowacji PENTA INVESTMENTS.

 

Liczby dotyczące wzajemnych polsko – słowackich inwestycji, publikowane przez Narodowy Bank Słowacji zgodnie z międzynarodowymi standardami, nie są wysokie, co jest spowodowane również faktem, że jedynie pierwsza inwestycja przekraczająca granice jest uważana za bezpośrednią inwestycję zagraniczną. Dane banków narodowych określające wartości napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych nie w pełni odzwierciedlają więc aktywność inwestorów na obu rynkach.

Jak podaje Narodowy Bank Słowacji,  napływ  bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) na Słowację w 201          8 roku stanowił kwotę 1,003 miliardów euro (w tym 623,329 mld euro inwestycji w udziałach własnościowych i reinwestowanym zysku oraz 379,172 mln euro w pozostałym kapitału).  Opublikowany napływ inwestycji z Polski w 2018 r. stanowił łączną kwotę 83,031 mln euro, (w tym 88,135 mln euro inwestycji w udziałach własnościowych i reinwestowanym zysku oraz -5,104 mln euro /co oznacza dezinwestycję/ w pozostałym kapitale).

Opublikowany odpływ BIZ ze Słowacji w 2018 r. stanowił 198,362 mln euro (w tym 92,614 mln euro inwestycji w udziałach własnościowych i reinwestowanym zysku oraz 105,748 mln euro w pozostałym kapitale). Odpływ BIZ ze Słowacji do Polski w 2018 r. stanowił łącznie 76,001 mln euro (w tym 65,036 mln euro inwestycji w udziałach własnościowych i reinwestowanym zysku oraz 10,965 mln euro w pozostałym kapitale).

Łączna wartość BIZ na Słowacji na koniec 2018 r. według danych NBS wyniosła 51,042 mld EUR, (w tym  42,986 mld euro inwestycji w udziałach własnościowych i reinwestowanym zysku oraz 8,057 mld euro w pozostałym kapitale). BIZ z Polski wynosiły łączną wartość 398,198 mln euro (co składa się na 439,127 mln euro w udziałach własnościowych i reinwestowanym zysku oraz -40,929 mln euro w pozostałym kapitale). Polska tak na koniec 2018r. zajmuje 16 pozycję według wartości BIZ uplasowanych na Słowacji wśród wszystkich krajów z inwestycjami na Słowacji.

Łączna wartość słowackich BIZ zagranicą na koniec 2018 r. stanowiła 4,005 mld euro (co składa się na 3,168 mld euro w udziałach własnościowych i reinwestowanym zysku oraz 837,306 mln euro w kapitale pozostałym). Wartość słowackich BIZ w Polsce osiągnęła 321,977 mln EUR, (w tym 259,356 mln euro inwestycji w udziałach własnościowych i reinwestowanym zysku oraz 62,621 mln euro w pozostałym kapitale), co daje Polsce 2 miejsce wśród państw, do których napłynęli inwestycje słowackie.

 

4.4. Współpraca regionalna

Współpraca władz samorządowych, miast i gmin Polski i Słowacji jest dobrze rozwinięta. Słowackie i polskie regiony mają podpisanych 9 umów o partnerstwie. Współpracę realizują także miasta partnerskie. Prawie 300 polskich miast i gmin współpracuje, na podstawie odpowiednich umów, z powyżej 200 słowackimi miastami i gminami. Współpraca jednostek samorządowych jest najbardziej rozwinięta w obszarach przygranicznych.

Rozwojowi kontaktów regionalnych sprzyja bliskość językowa, kulturowa, ale także zbieżność interesów w dążeniu do zrównoważonego rozwoju społeczności lokalnych. Znaczącym impulsem dla tej współpracy była realizacja projektów regionalnych finansowanych ze środków unijnych w ramach programu Interreg IIIA Polska-Słowacja 2007-2013 (ok. 180 mln euro). Kontynuacją tych działań jest  program Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020 (ok. 155 mln euro).

Polsko-słowackie kontakty rozwijają się również w ramach współpracy euroregionów. Na polsko – słowackim pograniczu działają trzy euroregiony: Euroregion Tatry (wchodzący w skład Europejskiego Ugrupowania Współpracy Transgranicznej Tatry), Euroregion Beskidy oraz Euroregion Karpaty.

 

Ambasada RP w Bratysławie aktywnie pomaga przy organizacji spotkań środowisk biznesowych w celu poszerzania informacji o potencjale współpracy między polskim i słowackim biznesem.

XVIII edycja Słowacko – polskiego Forum Gospodarczego odbyła się 10 października 2019 roku w Spiskiej  Nowej Wsi. Forum to odbywa się corocznie na zmianę w Popradzie lub w Spiskiej Nowej Wsi. Uczestnicy z Polski i Słowacji dyskutują na temat konkretnych form innowacji, finansowego i niefinansowego wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw, warunków i różnic w otoczeniu prowadzenia biznesu w Polsce i na Słowacji oraz wyzwań i dobrych przykładów firm wykorzystujących sąsiedztwo Polski i Słowacji. Słowacko – Polskie Forum Gospodarcze regularnie wpisuje się  w ten sposób w kalendarz przedsięwzięć, które w swym zamyśle mają inspirować przedsiębiorców do intensyfikacji współpracy.

Dowodem skutecznej współpracy w zakresie Euroregionu Tatry są bilateralne konferencje i spotkania organizowane przez EUWT TATRY.

Również regularnie organizowane są, zwykle naprzemienne na terenie obu krajów,  posiedzenia Polsko-Słowackiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Transgranicznej.

 

4.5. Współpraca samorządów gospodarczych

Rozwija się współpraca polskich i słowackich izb gospodarczych oraz związków branżowych. Aktywność izb koncentruje się przede wszystkim na wspieraniu małych i średnich przedsiębiorstw zainteresowanych wejściem na rynek polski i słowacki oraz wspieraniu gospodarczej aktywności społeczności lokalnych.

Najbardziej aktywnie współpracują samorządy gospodarcze regionów przygranicznych Polski (województwa: śląskie, małopolskie i podkarpackie) i Słowacji (regiony: żyliński, preszowski i koszycki).

Ponadto funkcjonują izby oraz stowarzyszenia gospodarcze, które udzielają wsparcia przedsiębiorstwom i prowadzą promocję gospodarczą, a w szczególności:

• Słowacko-Polska Izba Handlowa w Żylinie,
• Polsko-Słowacka Izba Przemysłowo-Handlowa w Krakowie,
• Słowacko Polskie Stowarzyszenie Handlu i Inwestycji Pro – Polonia z siedzibą w Żylinie.

Współpraca izb handlowych zaowocowała organizacją corocznych spotkań  przedsiębiorców w różnych obszarach życia gospodarczego.

We współpracy z Ambasadą RP w Bratysławie są w zakresie polsko – słowackiej współpracy gospodarczej aktywnymi i Regionalna Izba Przemysłowo – Handlowa w Preszowie oraz Regionalna Izba Przemysłowo – Handlowa w Trnawie.

 

Wymienione imprezy Ambasada RP w Bratysławie obejmuje swoim patronatem i współpracuje pod względem merytorycznego przygotowania tematu i programu, ale wspiera także nowe inicjatywy, takie jak np. seminaria o współpracy gospodarczej z Polską zorganizowane z regionalnymi izbami handlowymi. Nową inicjatywą własną Ambasady, realizowaną szczególnie intensywnie od 2017 r., jest promocja polskich portów i gospodarki morskiej, zmierzająca ku większemu wykorzystaniu portów polskiego wybrzeża przez przemysł słowacki. Po udanych misjach gospodarczych władz Krajowej Izby Gospodarki Morskiej oraz zarządów portów Gdańsk i Gdynia zrealizowanych jesienią 2017 r., Ambasada we współpracy z KIGM przygotowała w czerwcu 2018 r. dwudniową wizytę studyjną słowackich firm transportowych oraz spedycyjnych do portów w Gdyni i Gdańsku. Uczestniczyli w niej też reprezentanci (na wysokim szczeblu) Uniwersytetu w Żylinie, który specjalizuje się dziedzinie transportu /jest następcą Uniwersytetu Transportu i Łączności w Żylinie/. Właśnie na terenie tej uczelni Ambasada przygotowała w październiku 2018r. Polski Dzień Morza jako część międzynarodowej konferencji dotyczącej transportu CMD tur (http://fpedas.uniza.sk/~cmdtur/ Zaprezentowały się tam wszystkie polskie porty, a jako imprezę towarzyszącą Ambasada przygotowała w głównym foyer uniwersytetu wystawę prezentującą polskie wybrzeże jako miejsce biznesu, wypoczynku i zdobywania nowej wiedzy.

W marcu 2019 r. Ambasada ponownie nawiązała do wcześniejszej promocji polskiej gospodarki morskiej i z tym związanej  infrastruktury poprzez zorganizowanie w Bratysławie seminarium gospodarczego pt. „Porty, statki, terminale – polska oferta dla ekspansji słowackiego biznesu”. Po rozpoznaniu istniejącego potencjału dla rozwoju współpracy polsko-słowackiej w zakresie dostaw źródeł energii, w marcu 2019 r. zorganizowaliśmy również dyskusję nt. „Jak LNG zmieni rynek z gazem w Europie Środkowo – Wschodniej. Terminal LNG we Świnoujściu – praktyczne wykorzystanie dla słowackiego biznesu”.

W październiku 2019r zorganizowaliśmy wizytę studyjną przedstawicieli słowackiego Ministerstwa Transportu i Budownictwa oraz spółki akcyjnej Porty Publiczne do Gdańska i Gdyni. Celem wizyty było zapoznanie się z rozwojem portów Gdańsk i Gdynia i rozmowy biznesowe z zarządami portów i terminali.

Kontynuacja działań w zakresie promocji polskich portów na Słowacji oraz w sprawie gazownictwa i tematu LNG jest planowana także w roku 2020.